Wykształcenie i aktywność umysłowa drogą do zdrowszego mózgu. Dlaczego warto zadbać o rezerwę poznawczą?

Wykształcenie samo w sobie nie pomaga w zapobieganiu powstawania uszkodzeń mózgu, ale jak podają nowe badania, wydaje się ono pomocne w lepszym radzeniu sobie z wczesnymi objawami demencji pojawiającymi się wraz z wiekiem.

Nowe badania setek ludzkich mózgów pomagają wyjaśnić dlaczego edukacja wydaje się pomocna w oddaleniu ryzyka demencji. Jak się okazuje formalna edukacja na wczesnym etapie życia może pomóc opóźnić niektóre objawy demencji. Czynniki genetyczne i środowiskowe oraz przebyta formalna edukacja mają wpływ na stan naszego mózgu, ale niezwykle istotne znaczenie ma także tryb życia i codzienna aktywność umysłowa i fizyczna.

„Mózg osoby dorosłej najprawdopodobniej nadal zachowuje pewien poziom neuroplastyczności” twierdzi M. Doraiswamy z Duke University. Obecnie, badania zalecają zdrową dietę, ćwiczenia fizyczne, zaangażowanie w życie społeczne jako czynniki prawdopodobnie pomocne w oddaleniu od siebie niebezpieczeństwa demencji. Nowe badania pokazują, że wyższy poziom wykształcenia zmniejsza ryzyko zachorowania na chorobę Alzheimera, ale nie spowalnia tempa utraty pamięci, wówczas gdy proces chorobowy się już rozpoczął.

„Naukowcy od dawna debatowali czy proces starzenia się i utrata pamięci zazwyczaj wywołuje mniejsze skutki u osób lepiej wykształconych” podaje autor badań dr Robert S. Wilson (Ph.d). z Ośrodka Badań nad Chorobą Alzheimera przy Medycznym Centrum Uniwersytetu Rush w Chicago. „Podczas gdy edukacja jest powiązana ze zdolnością pamięci do funkcjonowania na wyższym poziomie, nie odkryliśmy związku pomiędzy wyższym poziomem wykształcenia i tym jak szybko pamięć traci tę zdolność.”

Jak podsumowują naukowcy: „wyniki badań sugerują, że wykształcenie ma silny związek z poziomem funkcji kognitywnych, ale nie ze stopniem ich zaniku.”

Coraz częściej naukowcy zgłębiają koncepcję tzw. rezerwy poznawczej (ang. cognitive reserve) czyli umiejętności mózgu do tworzenia alternatywnych połączeń neuronalnych.
W ten sposób jedne połączenia neuronalne przejmują funkcje innych na skutek np. choroby Alzheimera, nadużywania alkoholu czy urazu.

Gimnastyka umysłu i aktywność intelektualna chroni mózg do pewnego stopnia przed skutkami demencji. Umiejętność sprawnego przetwarzania informacji i zdolność rozwiązywania zadań o rosnącym stopniu trudności powoduje, że wkładamy mniej wysiłku w ich rozwiązywanie. Stąd możemy pozostałe zasoby mózgu wykorzystać w innym celu. Nasz mózg można więc „podrasować”, aby usprawnić już istniejące sieci neuronalne lub tworzyć nowe. Dla mózgu nowe wyzwania, odchodzenie od rutyny czy gimnastyka umysłowa to jedne z kluczowych elementów, by cieszyć się sprawnością intelektualną przez długie lata.